Orgels
De Martinikerk beschikt over twee historische orgels van hoge kwaliteit. Het hoofdorgel is zeer beroemd. Orgelliefhebbers van over de hele wereld komen naar Groningen om het instrument te horen of zelfs om erop te spelen.
Het hoofdorgel
De bouw van het hoofdorgel in de Martinikerk begon rond 1480. Bij de eerste bouwfase was de humanist Rudolf Agricola als adviseur betrokken. De ontwikkeling van het orgel kende haar hoogtepunt in de 18de eeuw nadat het achtereenvolgens door Arp Schnitger, diens zoon Franz Casper en Albertus Hinsz was uitgebreid. Tijdens de restauratie van het orgel (voltooid in 1984) is de situatie van 1740 als uitgangspunt genomen. Met zijn 3500 pijpen en 53 registers is het orgel van de Martinikerk één van de grootste Noord Europese barokorgels. De registers zijn verdeeld over hoofdwerk, rugwerk en bovenwerk en een vrij pedaal.
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Samenvatting van de geschiedenis van het orgel
|
Rond 1450 |
Bouw van het orgel aan de westwand |
|
1468 |
Het orgel wordt zwaar beschadigd als de Romaanse toren instort |
|
Rond 1482 |
Herbouw van het orgel, vermoedelijk door Johan then Damme met als adviseur de humanist Rudolf Agricola aan de nieuwe westwand |
|
1542 |
Ombouw in renaissancestijl van met name het hoofdwerk |
|
1564 |
Uitbreiding van het orgel door Andreas de Mare |
|
1627-1628 |
Uitbreiding van het orgel door Anthoni en Adam Verbeeck |
|
1685-1690 |
Ombouw door Jan Helman |
|
1691-1692 |
Ombouw en uitbreiding met 32’pedaaltorens door Arp Schnitger |
|
1728-1730 |
Ombouw en uitbreiding met een nieuw rugwerk door Frans Caspar Schnitger en Albertus Anthonie Hinsz |
|
1740 |
Grote reparatie na verzakking en uitbreiding met zeven registers door Hinsz |
|
1808-1912 |
Vele wijzigingen door Lohman, Van Oeckelen en Doornbos |
|
1938-1939 |
Ombouw (o.a. electro pneumatische tractuur en herintonatie) door J. de Koff |
|
1971 |
Demontage vanwege restauratie van de Martinikerk |
|
1976-1984 |
Restauratie en gedeeltelijke reconstructie door Jürgen Ahrend. Uitgangspunt was de situatie rond 1740. Adviseur was Cor Edskes uit Groningen. |
Het koororgel
Aan het einde van de dertiger jaren werd de koorruimte van de Martinikerk ingericht voor het houden van kerkdiensten. Toen ontstond de wens om daar een orgel te plaatsen. Het orgel dat gekocht werd voor 150 gulden van de parochie in Heythuysen (L) kwam oorspronkelijk uit het klooster van Nunhem, een plaats in de buurt van Roermond. In Roermond bevond zich het huidige koororgel; het rugpositief komt van een groter orgel dat gereed kwam in 1744 en gebouwd was door een orgelbouwer uit het geslacht Le Picard. In de Franse tijd werd het klooster opgeheven, het Grand Orgue verhuisde naar Roggel (waarna het uiteindelijk verdween) en het Positif naar Heythuysen.
De firma Verschueren heeft het orgel in 1939 overgeplaatst en hersteld. Na de restauratie van de Martinikerk is het orgel lange tijd gedemonteerd geweest en buiten gebruik, maar in 2001 vond de heringebruikname plaats, na een zorgvuldige restauratie door de firma Verschueren te Heythuisen. Het pijpwerk, de windvoorziening en het speel- en registermechaniek zijn hersteld en voor zover nodig vernieuwd. Daarbij is niet alleen gebruik gemaakt van pijpwerk uit de bouwtijd maar ook van aanvullingen die tijdens een restauratie in 1847 aangebracht werden. Het koororgel is een fraai voorbeeld van Frans-Waalse orgelbouw uit de Louis XV periode, en uniek in het noorden van Nederland.